Küllüoba’da bulunan küp mezardaki bir parmağı eksik el kabartması “yas” örneğini ortaya koydu

Eskişehir’in Seyitgazi ilçesinde süren Küllüoba Höyüğü kazısında bulunan “pithos mezar” (küp mezar) üzerindeki bir parmağı eksik el kabartmasının, o dönemde tutulan yası sembolize ettiği belirlendi.

İlçe merkezinin 15 kilometre kuzeydoğusunda yer alan höyükteki kazı çalışmaları, Tunç Çağı’nda 1250 yıl boyunca kesintisiz yerleşik hayat sürülen bölgenin tarihinin gün ışığına çıkarılması amacıyla Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünden alınan izinler doğrultusunda sürüyor.

Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Türkteki başkanlığındaki ekip tarafından nekropolde yapılan titiz çalışmalar sonucu 5 bin yıl öncesine ait olduğu tahmin edilen ve çocuk mezarı olduğu belirlenen küp şeklindeki mezar ortaya çıkarıldı.

Küp üzerinde yer alan bir parmağı eksik el kabartmasını ve buluntuları yorumlamak amacıyla yürütülen etnoarkeolojik çalışmalar sonucu, kabartmanın o dönem uygulanan bir yas sürecine işaret ettiği belirlendi.

Kazı başkanı Murat Türkteki, AA muhabirine, höyükten çıkarılan küp mezar üzerinde yer alan bir parmağı eksik el kabartmasının ölülerin gömülme sürecinde uygulanan ritüellere ait bir parça olduğunu söyledi. Ölülerin neden küp şeklindeki mezara konulduğunun en çok merak edilen hususlardan biri olduğunu kaydeden Türkteki, şöyle konuştu:

“Bununla ilgili çeşitli görüşler vardı. Elimizde bulunan örnek, bizim açımızdan güzel bir veri oldu. Çömlekler anne karnını sembolize ediyor. Bu nedenle çömleğin içerisine yerleştiriliyor. Hatta bir bebeğin anne karnındaki pozisyonu şeklinde ölüler küpün içerisine yerleştiriliyor. Her gömüde aynı şekilde karşımıza çıkıyor. Bu, anne karnını sembolize ediyor.”

“Bu örnekte, farklı olarak parmaklar 5 değil 4 tane”

Türkteki, kazılarla gün yüzüne çıkarılan çömlek üzerinde bir parmağı eksik el kabartması bulunduğuna işaret ederek, “Elimizdeki çömlek, karnını tutan anne pozisyonudur. Bu örnekte, farklı olarak parmaklar 5 tane değil 4 tane. Neden bunu yaptılar? Bununla ilgili etnoarkeolojik çalışmalar var. Bir uzvun eksiltilmesi, insanların acı karşısında verdiği tepkilerden bir tanesi. Hala devam eden bazı uygulamalar var. Bu belki bir yası temsil ediyor. Belki bir acıyı temsil ediyor. Bunun birebir uygulandığını söyleyemeyiz. İskeletler açısından en azından örneğimiz yok. Ancak bir çömlekte bunun sembolize edildiğini görüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.

Murat Türkteki, çömleğin içerisinden 5 yaşında bir çocuğa ait iskelet çıkarıldığına değinerek, şunları kaydetti:

“Burada bir annenin belki kaybettiği çocuğunu temsilen böyle bir uygulama yaptığını veya bunu en azından simgelediğini söyleyebiliriz. El kabartmaları örnek sayısı çok yok. Daha doğrusu Anadolu’da mezar çömleği olarak örnekler yok. El kabartması yaygın bir uygulama. Ritüeller de var. Mezar çömleği olarak ele geçmiş başka bir örnek yok. Küllüoba’daki de tek örnek. Çömlek mezar sayısı çok fazla. En yaygın olan gelenek çömlek mezar. Onun dışında taş sanduka mezar, kerpiç mezar, basit toprak mezar gibi mezar türleri de var. Ama Küllüoba’da böyle sembolizmi bize gösteren tek örnek bu.”

Kaynak: Anadolu Ajansı (AA)