Toprağa ömrünü adayan “Yaşayan İnsan Hazinesi”: Salim Yaşar

“Kınık çömlekçiliği” geleneğinin son temsilcilerinden olan, Kültür ve Turizm Bakanlığınca “Yaşayan İnsan Hazinesi” unvanı verilen çömlek ustası Salim Yaşar, 83 yaşında Ankara’da hayatını kaybetti.

Yaşar için bugün öğle namazının ardından Pazaryeri ilçesi Kınık köyünde cenaze töreni düzenlenecek.

Yazar Şermin Yaşar’ın da dedesi olan usta sanatçı, 1942’de Bilecik’in Pazaryeri ilçesi Kınık köyünde dünyaya geldi. Babası da kendisi gibi bir çömlek ustası olan Kadir Yaşar’dı.

Salim Yaşar, 13 yaşında, babasının 1946’da kurduğu ve ömrünün sonuna kadar çalıştığı atölyede çıraklığa başlayarak mesleğe ilk adımını attı ve Kınık çömlekçiliğinin “en genç ustası” olarak anıldı.

Kınık’tan dünyaya uzanan bir ustalık hikayesi

Askerlik hizmetinin ardından baba mesleğini sürdüren Yaşar, sanatını geliştirmek ve tecrübe kazanmak için yurt dışına çıktı.

Yaşar, Almanya’da 1969-1983 yıllarında “porselen pişiricisi” olarak çalıştı ve 1992’den 1997’ye kadar Vietnam’da “usta öğretici” olarak çömlekçilik eğitimi verdi.

Elleriyle yoğurup şekillendirerek toprak vazo, biblo, su testisi ve tarihi kişilerin portrelerini yapan Yaşar, AA muhabirine yaptığı bir açıklamada, 1980’li yıllarda turşu küpü yaptıklarını belirterek, şunları söylemişti:

“Bu turşu küplerinin içlerini sırlı yapıyorduk. Testi, saksı yapıyorduk. Ülkemize 1984 yılında plastik girdi ve bizim çömlekçiliğimiz de ölmedi ama yavaşladı. Çömlekçilik kesinlikle ölmez, bitmez yani ama bugünlerde vatandaş, millet anladı. Plastiğin ne kadar sağlıksız olduğunu gördüler ve şimdi bir dönüş var. Şimdi halkta testiye, ibriğe, çaydanlığa, kahve cezvesine dönüş var. Toprak kapta yapılan yemek daha farklı olur.”

Çömlekten darbuka da yapan usta sanatçı, “Çömlekten darbuka daha önce 1980’li yıllarda vardı ama plastik çıkınca çömlekçilik yavaşladı. Ama o zamanlar darbuka yapıyorduk. O zaman deri bulabiliyorduk, şimdi deri bulamaz hale geldik. Onun için bizde tabaklanmış deri bulunmuyor, bulunsa da çok zor buluyoruz. Ben de buldum, Isparta’dan getirtiyorum ve nostalji olarak isteyenlere yapıyorum. Her boyutta var, vereceğiniz ölçüye göre darbuka yapılabilir. Bir darbukanın yapılması, kuruması, pişmesi, boyaması, deri germesi bir hafta sürüyor.” demişti.

“Yaşayan İnsan Hazinesi” olarak tescillendi

Edindiği uluslararası tecrübeleri ata mirasıyla birleştirerek sanatını Kınık’taki atölyesinde sürdüren Yaşar’ın geleneksel yöntemlere bağlılığı ve çabaları sayesinde “Bilecik Pazaryeri Kınık Köyü Geleneksel Çömlekçiliği”, 2018’de Ulusal Envanter’e kaydedildi.

Salim Yaşar, bu eşsiz mirası yaşatma konusundaki azmi nedeniyle 2021’de Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından “Yaşayan İnsan Hazinesi” ilan edildi. Yaşar, ödülünü, 11 Ocak 2022’de Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde düzenlenen törenle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın elinden aldı.

Vefatından sonra da Türk kültür mirasına katkı sağlayacak

Ömrünün son günlerine kadar Kınık köyündeki atölyesinde çömlek tornasının başında olan Salim Yaşar, hem yurt içi hem de yurt dışından birçok ziyaretçiyi ve öğrenciyi ağırlayarak sanatını anlattı.

Bilecik’in Pazaryeri ilçesi Kınık köyünde yaşayan ve rahatsızlığı nedeniyle yaklaşık 2 aydır Ankara’daki bir hastanede tedavi gören çömlek ustası Salim Yaşar, dün burada yaşamını yitirdi.

Geleneksel Türk el sanatlarının önemli temsilcilerinden biri olarak anılacak Salim Yaşar, geride bıraktığı eserler ve yetiştirdiği çıraklarla vefatından sonra da Türk kültür mirasına katkı sağlamayı sürdürecek.

Kaynak: Anadolu Ajansı (AA)